نگهداری هویا از مراقبت تا گلدهی + تکثیر آن

هویا از گیاهان چند ساله بوده که طراوت و سرسبزی خودش رو در طول سال حفظ میکند؛ بنابراین نگهداری هویا انتخاب مناسبی برای افرادیست که دوست دارند از گیاهان همیشه سبز نگهداری کنند. با کمی توجه به شرایط نگهداری گیاه هویا، شاهد گل های رنگی و زیبای این گیاه خواهید بود. تو این مقاله قصد داریم با شما در مورد تمام نکات نگهداری گیاه هویا، انواع گیاه هویا، بیماری ها و تکثیر گیاه هویا صحبت کنیم، پس برای آشنایی بیشتر در ادامه مطلب اپلیکیشن تشخیص گیاهان آپارتمانی همراهمون باشید.

معرفی گیاه هویا

گیاه هویا با نام علمی hoya bella ، بومی استرالیاست و بیش از ۲۰۰ گونه مختلف دارد. گیاه هویا به گل چینی و پیچ شمعی هم معروف هست. هویا گیاهی با ساقه های رونده و برگ های آویزان هست که با قرار دادنش در یک سبد آویز، زیبایی اون رو چند برابر میکنید. گل های این گیاه به رنگ های سفید و صورتی بوده و از اوایل فصل بها تا پاییز شکوفا میشوند. گل ها دارای شهدی هستند که اگر به وسایل خانه بخورد، آن ها را کثیف کرده و به سختی تمیز میشود. برگ ها به رنگ سبز و ابلق با فرم های متفاوتی هستند که فرم قلبی شکل آن در فصل زمستان، نزدیک ولنتاین وارد بازار میشود که بسیار محبوب هست و فروش بالایی داره.

گیاه هویا (Hoya) از راسته گل سپاسیان (Gentianales) و خانواده خرزهره‌ایان (Apocynaceae) هست که در زیرخانواده استبرقیان (Asclepiadoideae) قرار داره. این گیاه به دلیل برگ‌ های مومی و گل‌ های زیبا، با نام‌ هایی مانند پیچ مومی، شمعی، گل چینی (Porcelain Flower) و گیاه مومی (Wax Plant یا Wax Vine یا Wax Flower) شناخته میشه.

نام این گیاه توسط گیاه‌شناس اسکاتلندی برای قدردانی از Thomas Hoy، دوست و همکارش، انتخاب شد. در ایران قدیم نیز به دلیل شهد بسیار شیرینی که از اون به زمین میچکه، به اون وژیک می‌ گفتن که از ترکیب دو واژه وش (به معنای شیرین) و ژیک (به معنای قطره باران) گرفته شده بود.

هویا یک گیاه چندساله و همیشه‌ سبز با رشد رونده ست که در طبیعت روی صخره‌ ها، درختان یا دیوارها رشد میکنه. برگ‌ های این گیاه گوشتی و ساکولنت بوده و از نظر اندازه، رنگ، بافت و آرایش رگبرگ‌ ها در گونه‌ های مختلف، تفاوت دارن. بیشتر گونه‌ های هویا بومی مناطق گرمسیری آسیا، مانند چین، تایلند و هند، و همچنین کشور های دیگر مانند گینه نو، فیلیپین و استرالیا هستن.

این گیاه به دلیل رشد آسون و ظاهر جذاب، یکی از محبوب‌ ترین گیاهان آپارتمانی محسوب میشه و معمولاً در گلدان‌ های آویز پرورش داده میشه. برخی از گونه‌ های پرطرفدار آن شامل Hoya Carnosa، Hoya Obovata، Hoya Australis، Hoya Keysii و Hoya Kerrii هستن که به‌ویژه دو گونه Carnosa (معروف به گیاه تصفیه‌کننده هوا) و Kerrii (با برگ‌های قلبی‌شکل) در ایران بسیار رایج هستن.

بسته به نوع گونه، طول گیاه می‌ تونه از ۱ تا ۱۸ متر متغیر باشه. برگ‌ های هویا نیز ممکن هست پرزی، نرم، مومی یا پرسلنی باشن. گل‌ های این گیاه معمولاً هر سال شکوفا میشن و در برخی گونه‌ ها ستاره‌ ای شکل و معطر هستن، در حالی که برخی واریته‌ ها به‌ صورت نامنظم گل میدن.

گیاه هویا نماد چیست؟

هویا از گیاهان قدیمی هست که در قرن ۱۸ میلادی توسط  گیاه شناس اسکاتلندی به نام توماس هوی کشف شد و به افتخار ایشان به این اسم، نامگذاری شد. در زمان های قدیم از شهد این گیاه برای مصارف خوراکی استفاده میکردند و از گیاهان ارزشمند برای آنان بود. آنها گیاه هویا رو نماد عشق و دلداگی میدانستند. امروزه هم این گل سمبل عشق و دوست داشتن است.

یکی از معروف‌ ترین مدل‌ های این گیاه، هویا کِری (Hoya Kerrii) هست که برگ‌ های قلبی‌ شکل داره و توی روز ولنتاین کلی طرفدار پیدا میکنه. چون رشدش آرومه، به عنوان نماد عشق موندگار و همیشگی هم شناخته میشه.

تو فنگ‌ شویی، هویا رو یه گیاه خوش‌ یمن میدونن که انرژی مثبت رو زیاد میکنه. اگه تو خونه یا محل کار بذارید، حس آرامش و تعادل بیشتری تو فضا ایجاد میکنه و باعث میشه ارتباطات عاطفی قوی‌ تر بشه. از نظر علمی هم بعضی از مدل‌ های هویا، مثل هویا کارنوزا (Hoya Carnosa) و هویا استرالیس (Hoya Australis)، قابلیت تصفیه هوا دارن. یعنی می‌ تونن بعضی از آلودگی‌ های توی هوا رو جذب کنن و کیفیت هوای اطراف رو بهتر کنن. پس میشه گفت این گیاه علاوه بر عشق، نماد پاکی و سلامت هم هست.

شرایط نگهداری گیاه پیچ شمعی

اگر تمام شرایط نگهداری گیاه هویا که از گیاهان رونده هست، رعایت شود، میتونه خانه شما رو مثل یک کاغذ دیواری سبز کنه؛ فقط کافیه یک قیم به سمتی که دوست دارید گیاه کشیده بشه، بزنید. در این بخش شما رو با طریقه نگهداری گیاه هویا آشنا میکنیم.

آبیاری گیاه هویا

اگر گلدان نگهداری گیاه هویا زهکشی مناسب داشته باشد، آبیاری بیش از حد نیاز برای این گیاه مشکلی ایجاد نمیکند؛ اما از آنجا که ممکن است برخی از افراد به این موضوع توجه نکنند و گیاه آنن ها پوسیده شود، توصیه میکنیم زمانی گیاه رو آبیاری کنید که حدودا ۴ سانتی متر از سطح خاک خشک شده باشد.

یکی از راه‌ های تشخیص زمان مناسب برای آبیاری، بررسی وزن گلدون هست. اگه گلدون سبک‌ تر از حالت عادی شد، یعنی خاکش خشکه و وقت آبیاریه. همینطور می‌ تونید یه چوب نازک رو داخل خاک فرو کنید، اگه خاک زیادی بهش نچسبید یعنی وقت آبیاریه. نوع آب هم مهمه😍 بهتره از آب بدون کلر استفاده کنید، مثل آب بارون یا آبی که ۲۴ ساعت در ظرف مونده تا کلرش بپره. کلر و املاح زیاد توی آب شهری میتونه به مرور زمان به برگ‌ ها و ریشه آسیب بزنه.

هویا تو فصل‌ های گرم رشد بیشتری داره و به آب بیشتری هم نیاز پیدا میکنه، ولی تو پاییز و زمستون رشدش کم میشه و باید فاصله بین آبیاری‌ ها رو بیشتر کنید. تو این فصل‌ ها اگه آبیاری زیاد باشه، ریشه گیاه سریع‌ تر میپوسه.

نور گیاه هویا

بجز چند گونه خاص، بقیه‌ ی گونه‌ های هویا تحمل نور مستقیم خورشید رو ندارن و اگه زیر نور شدید باشن، برگ‌ هاشون میسوزه و پژمرده میشن. نور مستقیم باعث از بین رفتن کلروفیل برگ‌ ها میشه و فتوسنتز متوقف میشه. پس بهترین نور برای این گیاه، نور فیلترشده یا غیرمستقیمه. اگر هویا رو نزدیک پنجره‌ ی آفتاب‌ گیر میذارید، بهتره از پرده‌ ی نازک استفاده کنید تا شدت نور کم بشه. همچنین می‌ تونید اون رو در فاصله‌ ی یک تا دو متری از پنجره قرار بدید تا نور غیرمستقیم دریافت کنه.

نور کم هم مشکل‌ سازه؛🤨 اگه گیاه توی محیط خیلی کم‌ نور باشه، رشدش کند میشه، برگ‌هاش کم‌رنگ و نازک می‌شن و ممکنه گلدهی متوقف بشه. پس حتما یه جای روشن براش در نظر بگیرید. بهترین جهت برای نگهداری هویا، کنار پنجره‌ ی شرقی یا غربیه که نور ملایم صبح یا عصر رو دریافت کنه. اگر گیاه رو توی فضای بسته نگهداری می‌ کنید، می‌ تونید از لامپ‌ های رشد گیاه استفاده کنید تا نور کافی داشته باشه.

دما و رطوبت گیاه هویا

هویا با توجه به شرایط بومی خودش، به رطوبت متوسط تا زیاد احتیاج داره که با غبار پاشی یا استفاده از دستگاه بخور میتوانید رطوبت آن را تامین کنید. گونه کارنوزاکه مقاومت بالایی به دماهای پایین دارد، بقیه گونه به دمای پایین تر حساس اند. دمای مناسب در نگهداری گیاه هویا، ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد هست. اجازه ندهید دما کمتر از ۱۰ درجه شود تا آسیب نبیند. انواع بیماری های گیاه هویا و آفت های آن را در این مطلب به طور کامل بررسی کردیم.

• غبارپاشی: چند بار در هفته روی برگ‌ ها آب اسپری کنید، اما دقت کنید که این کار رو صبح زود یا عصر انجام بدید تا قطرات آب باعث لک و قارچ‌ زدگی نشه.
• استفاده از دستگاه بخور: اگه هوا خیلی خشکه، یه دستگاه بخور سرد نزدیک گیاه بذارید. این کار باعث شادابی و رشد بهتر هویا میشه.
• روش جزیره: زیر گلدون یه سینی پر از سنگریزه و آب بذارید تا تبخیر آب، رطوبت مورد نیاز گیاه رو تأمین کنه. ولی دقت کنید که کف گلدون نباید مستقیم توی آب باشه، چون باعث پوسیدگی ریشه میشه.

  

خاک گیاه هویا

همه گونه های گل هویا اپی فیت هستند، یعنی میتوانند روی گیاهان دیگر رشد کنند بدون آنکه آسیبی به آن وارد کنند. به تفسیر دیگر یک نوع زندگی انگلی بی خطر دارند. خاک مناسب برای این گیاه، خاک گلدان، خاک مخصوص نگهداری گیاهان ساکولنت و کمپوست به همراه پرلیت هست.

ویژگی‌ های خاک مناسب برای هویا:

1. زهکشی بالا: چون هویا به رطوبت علاقه داره اما با خاک خیلی خیس سازگار نیست، باید حتماً توی خاکی کاشته بشه که آب اضافی رو سریع خارج کنه تا ریشه‌ها نپوسند.
2. سبک و هوادار: ترکیباتی مثل پرلیت، کوکوپیت و پوکه معدنی باعث میشن که هوا بین ریشه‌ ها جریان داشته باشه و گیاه بهتر رشد کنه.
3. حاوی مواد مغذی: برای تأمین مواد مغذی، می‌ تونید به خاک مقداری کمپوست یا ورمی‌ کمپوست اضافه کنید.

بهترین ترکیب خاک برای گیاه هویا:

برای داشتن یه ترکیب عالی، می‌ تونید از این دستور استفاده کنید:

• ۴۰٪ پیت ماس یا کوکوپیت (برای حفظ رطوبت)
• ۳۰٪ پرلیت (برای سبکی و زهکشی)
• ۲۰٪ خاک مخصوص ساکولنت (برای تغذیه بهتر)
• ۱۰٪ پوکه معدنی یا شن درشت (برای بهبود زهکشی)

نکته مهم درباره تعویض خاک:

• بهتره خاک هویا رو هر سال تعویض کنید یا حداقل یک‌ بار در سال سطح خاک رو با ترکیب جدید جایگزین کنید تا املاح اضافی و آلودگی‌ های احتمالی از بین بروند.
• اگه ریشه‌ های گیاه از ته گلدون بیرون زدن، وقتش رسیده که گلدون رو عوض کنید و از خاک تازه استفاده کنید.

کوددهی گیاه هویا

کود های گیاهان زینتی برای این گیاه بسیار مناسب هست. به طور کلی کود هایی که فسفر و نیتروژن بالایی دارند، برای این گیاه مناسب هستند. در فصل تابستان ماهانه یکبار کوددهی کافیست؛ در فصل زمستان نباید به گیاه کود دهید، چون این گیاه حالت نیمه خواب زمستانی دارد. میتونید مناسب ترین خرید کود برای این گیاه و دیگر گیاهان آپارتمانی ارو از فروشگاه گلت، با قیمت مناسب و کیفیت بالا تهیه کنید.

تعویض گلدان گیاه هویا

همانطور که بالاتر گفتیم، هویا زندگی اپی فیتی دارد و ریشه های آن زیاد رشد نمیکند که گلدان برایش کوچک شود. نیاز نیست هر سال گلدان این گیاه رو تعویض کنید؛ هر موقع که ریشه ها از گلدان بیرون زد، اقدام به تعویض گلدان کنید. این زمان ممکن ۳ تا ۵ سال باشد یا حتی ۱۰ سال. با کمک مطلب تکثیر گیاه هویا میتونید به راحتی این گیاه رو تکثیر کنید.

نکات مهم درباره تعویض گلدان هویا:

1. انتخاب گلدان مناسب:

   • هویا در گلدان‌ های سفالی بهتر رشد میکنه، چون این گلدان‌ ها به تهویه بهتر ریشه‌ ها کمک میکنن.
   • حتماً گلدانی با زهکشی مناسب انتخاب کنید تا از تجمع آب در ریشه‌ ها جلوگیری بشه.
   • در هنگام تعویض گلدان، فقط یک سایز بزرگ‌ تر انتخاب کنید، چون فضای زیاد می‌ تونه رشد ریشه‌ ها رو مختل کنه.

2. بهترین زمان برای تعویض گلدان:

   • بهار و اوایل تابستان بهترین زمان برای تعویض گلدان هویاست، چون در این فصل‌ ها رشد گیاه فعال هست و راحتتر با شرایط جدید سازگار میشه.
   • در زمان گل‌دهی گلدان را عوض نکنید، چون ممکن است باعث ریزش گل‌ها شود.

3. مراحل تعویض گلدان:

   • ابتدا گیاه رو به آرامی از گلدان خارج کنید و خاک قدیمی اطراف ریشه رو تکان بدید.
   • در صورت مشاهده ریشه‌ های پوسیده یا بیمار، اون‌ ها رو با قیچی تمیز جدا کنید.
   • گلدان جدید رو با ترکیب خاک مخصوص هویا (خاک گلدانی سبک + پرلیت + کوکوپیت) پر کنید و گیاه رو در اون قرار بدید.
   • پس از کاشت، گیاه رو آبیاری کنید و در محیطی با نور مناسب قرار بدید تا به شرایط جدید عادت کنه.

هرس گیاه هویا

از آنجا که گیاه هویا رشد زیادی دارد، بهتر است هر از گاهی اون رو هرس کنید. هنگام هرس حواستان باشد، دمبرگ هارو قطع نکنید که محل رشد گل آذین هست، دقیقا همان جایی که سال آینده گل ها رشد خواهند کرد. در نگهداری گیاه هویا حتما به هرس صحیح ائن توجه کنید تا گلدهی گیاه به تاخیر نیفتد.

آبیاری بیش از حد قاتل بیشتر گیاهان آپارتمانیه و هویا هم از این قاعده مستثنی نیست. میتونید خرید سم و افتکش مناسب گیاهتون رو از فروشگاه گلت تهیه کنید.

تکثیر گیاه هویا

یکی از مهم ترین مزیت های گیاه هویا، تکثیر ساده و نگهداری گیاه هویاست که کاملا بی دردسر هست. بهترین زمان برای قلمه گرفتن از گیاه هویا فصل بهار هست که امکان ریشه زایی بالایی در این زمان دارد. این گیاه رو به راحتی تو خونه میتوانید تکثیر کنید. ساده ترین روش در تکثیر هویا، قلمه زدن هست که در ادامه به توضیح اون میپردازیم.

مرحله ۱: انتخاب ساقه مناسب

• یک ساقه سالم و بالغ رو که حدود ۱۰ سانتی‌ متر طول داره انتخاب کنید.
• ساقه باید ۲ تا ۶ برگ سالم داشته باشه.
• از ساقه‌ هایی که گل دارن یا خیلی جوان هستن استفاده نکنید، چون احتمال ریشه‌ زایی آن‌ ها کمتر هست.

مرحله ۲: برش ساقه

• با استفاده از یک قیچی تیز و ضدعفونی‌ شده، ساقه رو از زیر یک گره (محل اتصال برگ به ساقه) برش بدید.
• بهتر هست قیچی رو قبل از برش با الکل یا آب جوش ضدعفونی کنید تا از انتقال بیماری‌ ها جلوگیری بشه.

مرحله ۳: آماده‌ سازی قلمه

• برگ‌ های پایینی ساقه رو جدا کنید تا هنگام قرار دادن در آب، داخل آب نروند.
• برای افزایش شانس ریشه‌ زایی، انتهای قلمه رو در پودر یا محلول هورمون ریشه‌ زایی قرار بدید.

مرحله ۴: ریشه‌ زایی در آب یا خاک

روش آب:

• قلمه رو داخل لیوانی از آب تصفیه‌ شده یا جوشیده سرد شده قرار بدید.
• هر چند روز آب رو عوض کنید تا از رشد قارچ و باکتری جلوگیری بشه.
• گلدان رو در مکانی با نور غیرمستقیم و دمای ۲۰ تا ۲۵ درجه قرار بدید.
• حدود ۲ تا ۴ هفته طول میکشه تا ریشه‌ ها ظاهر بشن.

روش خاک:

• قلمه رو مستقیماً در گلدانی با خاک سبک و زهکشی مناسب (مخلوط کوکوپیت، پرلیت و پیت ماس) بکارید.
• خاک رو کمی مرطوب نگه دارید اما خیس نکنید.
• روی گلدان یک نایلون شفاف بکشید تا رطوبت حفظ شه و ریشه‌ زایی سریع‌ تر انجام بشه.
• هر روز چند دقیقه نایلون رو بردارید تا هوا جریان پیدا کنه و از کپک‌ زدگی جلوگیری بشه.

مرحله ۵: انتقال به گلدان اصلی

• وقتی ریشه‌ ها به طول ۳ تا ۵ سانتی‌متر رسیدن، قلمه رو به گلدان اصلی منتقل کنید.
• از خاک مخصوص هویا که زهکشی خوبی داره استفاده کنید.
• در روز های اول، گیاه رو در محیطی با نور ملایم نگه دارید تا شوک نشن.

نکات مهم در قلمه‌ گرفتن هویا

• بهترین زمان برای قلمه‌ گیری بهار و تابستان هست.
• اگه قلمه‌ ها در آب بمونن و دیر بکارید، ممکن هست در خاک رشد خوبی نداشته باشن.
• از گلدان کوچک‌ تر برای کاشت قلمه استفاده کنید تا ریشه‌ زایی سریع‌ تر اتفاق بیفتد.
• بعد از انتقال به خاک، تا دو هفته اول کوددهی نکنید تا گیاه استرس نبیند.

تا زمانی که جوانه های جدید روی قلمه مشاهده کنید و گیاه رشد کنه، خاک گلدان باید همیشه مرطوب باشه تا ریشه زایی تکمیل بشه.

انواع گیاه هویا

هویا گونه های مختلفی داره که از نظر رنگ و فرم گل ها و برگ ها باهم متفاوت اند؛ در ادامه چند موردش رو بهتون معرفی میکنیم.

آکوتا: برگ های آکوتا ضخیم هست و رگه های روشن دارد؛ در نگهداری این گونه از گیاه هویا حتما رطوبت محیط توجه کنید و یک نور روشن و ملایم برای این گیاه مورد نیاز هست.

برتونی: این گونه برگ های سبز و معطر بایک رایحه ملایم دارد که محیط اطرافش رو دلنشین تر و زیبا تر میکند. برتونی در مکانی با نور زیاد و غیر مستقیم به خوبی رشد میکند.

کورتیسی: از گونه های جذاب گیاه هویا، کورتیسی هست که خال های سفید رنگ روی برگ های سبز خودنمایی میکند و باعث جذابیت بیشتر این گونه میشود. نور مورد نیاز برای این گونه، نور ملایم و روشن هست. به طور کلی در نگهداری گیاه هویا و گونه های مختلفش، نور مسئله مهمی هست که باید به درستی رعایت شود.

لاکونوسا: برگ های این گونه براق هست که از نظر نیاز رطوبتی با گونه های دیگر متفاوت است و به رطوبت بیشتری نیاز دارد. لاکونوسا به نور روشن و غیر مستقیم نیاز دارد تا رشد خوبی داشته باشد.

مموریا: یکی دیگر از گونه های زیبای هویا، مموریاست که برگ های بزرگ پهن اون بسیار چشم نواز هست. این گونه بومی اندونزی بوده و به رطوبت بالایی احتیاج دارد.

میندورنسیس: این گونه از واریته های متفاوت هویاست که در محیط کم نور هم به خوبی رشد میکند. برگ های بزرگ و کشیده این گیاه، باعث جذابیت بیشترش شده. میندورنسیس بومی جزیره میندور در کشور فیلیپین هست.

شرایط نگهداری گیاه هویا در زمستان

کارنوزا یا کارنوسا از گونه های پر طرفدار گیاه هویاست که همیشه سبز هست. در فصل زمستان سرعت رشدش کم میشود اما به خواب زمستانی نمیرود. پس باید در فصل زمستان آبیاری اون رو کاهش بدید، طوری که سطح خاک مرطوب شود.  البته خشکی کشیدن گیاه در این دوران منجر به ریزش برگ خواهد شد. اما به طور کلی آبیاری زیاد در فصل های سرد سال علت اصلی از بین رفتن این گیاه هست. بهتر است با آب بدون کلر با دمای حدودا ۳۵ درجه سانتی گراد، گیاه رو آبیاری کنید چون آبیاری با آب سرد باعث کاهش رشد گیاه میشه.

این گونه از گیاه هویا به نور زیادی احتیاج دارد و روزانه حداقل ۸ تا ۱۰ ساعت باید در معرض نور غیر مستقیم قرار بگیرد. اگر در محل قرار دادن این گیاه، نور طبیعی ندارید میتوانید از نور مصنوعی استفاده کنید و گیاه رو در فاصله ۲۰ سانتی متری از لامپ های فلورسنت بزارید. نور شدید و مستقیم باعث سوختگی برگ ها میشود که از مشکلات رایج در نگهداری گیاه هویا کارنوزا هست.

آفات و بیماری های گیاه هویا

گیاه هویا مقاومت خوبی در برابر آفات و حشرات دارد؛ اما اگر گیاه ضعیف شود و شرایط نگهداری گیاه هویا مناسب نباشد، شپشک آردالود زیر برگ ها در نزدیکی گره ها دیده میشود. آفت دیگری که احتمال ابتلای بالایی دارد، شته هست که در نزدیک گل های گیاه هویا به وجود می آید، مخصوصا در گونه هایی که شهد زیادی تولید میکنند. در مطلب بیماری های هویا میتونید همه بیماری های این گیاه رو ببینید.

از دیگر مشکلات گیاه هویا قرمز شدن رنگ برگ هاست که در اثر تابش مستقیم نور آفتاب به مدت طولانی ایجاد میشود؛ برای رفع این مشکل نور گیاه باید متناسب با نیاز نوری آن گونه باشد. البته تجه داشته باشید که نور کم باعث به تعویق افتادن گلدهی میشود.

هویا از جذاب ترین گیاهان آپارتمانیست و یکی از گزینه های مناسب برای هدیه دادن است، چون این گل سمبل عشق و دوست داشتن است. ظاهر دلفریب و شرایط نگهداری گیاه هویا که بسیار ساده هست، اون رو به یکی از گزینه های فوق العاده برای نگهداری در خانه و اداره جات و…تبدیل کرده است. این گیاه معطر رونده هست و شما میتوانید با استفاده از یک قیم، به سمتی که دوست دارید کشیده شود.