فیکوس الاستیکا درختچه ای زیبا ست که معمولاً در محیط گلخانه‌ای و آپارتمان‌ها نگهداری میشه و برگهای آن به رنگ‌های سبز و ابلق دیده میشه. تقریباً در اکثر خانه‌ها به دلیل مقاوم بودن و راحت بودن نگهداری و نیاز نوری کم گیاه فیکوس الاستیکا نگهداری میشه. گیاه فیکوس الاستیکا (معروف به گیاه لاستیکی، درخت لاستیکی، گیاه درختی لاستیک) به دلیل برگهای واکسی و ظاهر بزرگ آن یکی از گیاهان آپارتمانی محبوب هست. این گیاه بخاطر داشتن برگهای بزرگ و زیبا دکوراسیون هر خانه ای رو تکمیل میکنه.
فیکوس الاستیکا اسمش رو مدیون شیره گیاهی اش هست، که گاهی اوقات برای لاستیک سازی استفاده میشه. هم چنین برگهای فیکوس الاستیکا ظاهر براق و لاستیکی دارن. این گیاهان مرتفع هستن و اگه نگهداری از آنها به درستی صورت بگیره برگهای زیبایی تولید میکنن.
میتونم بگم یکی از جذاب ترین گیاهان آپارتمانی ست که میتونید داخل خانه و محل کار ازش نگهداری کنید. در ادامه این مقاله از سایت گلت تمامی نکات مهم در نگهداری این گیاه را با هم بررسی میکنیم.
معرفی فیکوس الستیکا
فیکوس الاستیکا بانام علمی “Ficus elastica” Rubber fig هست و گیاهی معروف از خانواده موراسه و بومی هند و جنوب شرقی اندونزی هست.در هوای آزاد ارتفاع آن به بیش از ۲۵ متر می‌رسه و در شرایط عادی دایماً رو به گسترش و بزرگ شدن هست و حتی ریشه‌های هوایی می‌ده که خود به صورت تنه‌های مضاعف گیاه در میاد. چون نور آفتاب قادر به نفوذ درخاک زیر این گیاه نیست، رشد هر گیاه دیگری در زیر سایه آن ناممکن هست.
با این همه فیکوس جزو محبوب‌ترین گیاهان خانگی هست. دارای شیرابه مخصوص هستن که با زخمی شدن از پوست آنها جاری میشه. برگها پهن و براق و چرمی با نوک تیز به صورت متناوب در طول ساقه می‌رویند. گل‌های فیکوس رنگین و معطر نیست و جلب توجه نمی‌کنه. فیکوس شیره ای داره که میتوان از آن در ساخت لاستیک استفاده کرد، نام انگلیسی این گیاه با توجه به این مسئله انتخاب شده ست.
با ریزش برگ های پیر و پایینی گیاه، ساقه گیاه ظاهر بدی به خودشون میگیرن که بهتره با هرس کردن زیبایی رو به گیاه خودتون برگردونید. شما با هرس میتونید گیاه خوش فرم داشته باشید و همچنین بعد از هرس از محل هرس شاهد جوانه زدن و چند شاخه خواهید بود.
مراقبت از فیکوس الاستیکا
در حالت کلی مراقبت از فیکوس الستیکا کار چندان سختی نیست کلید نگهداری از فیکوس الاستیکا تعادل هست که به معنای مقدار صحیح آب و نور هست و با فراهم کردن خاک غنی با زهکشی بالا، نور فیلتر شده دمای معمول اتاق میتونید شاهد رشد فوق العاده اون باشید. اگه بتونید رطوبت بالای درصد برای این گیاه فراهم کنید شاهد رشد فوق العاده اون خواهید بود.
نور مناسب نگهداری الاستیکا
فیکوس به راحتی میتونه در شرایط کم نور زنده بمونه ولی انتظار رشد عالی و جوانه زدن از آن نداشته باشید. سعی کنید اون رو کنار پنجره قرار دهید که روزانه حداقل بین ۵ الی ۸ ساعت در روز نور دریافت کنه. در ضمن به هیچ وجه به یکبار گیاه خود را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندید. اگه دوست دارید گیاه را در بالکن یا حیاط نگهداری کنید بهتر هست که از ابتدای بهار گیاه را در آن مکان قرار دهید تا گیاه به مرور به این شرایط عادت کنه.
اگه برگهای پایینی گیاه شل شده و میریزه یکی از دلایل میتونه دریافت نور کم باشه، همچنین نور زیاد و مستقیم هم میتونه باعث سوختگی برگهای گیاه شما بشه. حتما مقاله نور مناسب گیاهان آپارتمانی رو مطالعه کنید.
دمای محل نگهداری فیکوس الاستیکا
حداقل دمایی که فیکوس الاستیکا میتونه تحمل کنه ۱۶ درجه سانتی گراد هست پس اگه در مناطق سردسیر کشور زندگی میکنید حتما گیاه را به داخل خانه و محلی که دمای بالاتری داره منتقل کنید. در تابستان این گیاه میتونه به راحتی تا دمای ۲۹ الی ۳۰ درجه سانتی گراد رو تحمل کنه. ولی در حالت کلی دمای ایده آل برای نگهداری فیکوس الاستیکا ۱۸ الی ۲۵ درجه سانتی گراد هست. درضمن این گیاه به تغییر ناگهانی دما حساس هست.
نحوه آبیاری درست فیکوس الاستیکا
این گیاه آبیاری کم رو نمیتونه به خوبی تحمل کنید، سعی کنید هر زمان که خاک گلدان به اندازه یک بند انگشت خشک شد گیاه رو آبیاری کنید، همچنین آبیاری زیاد هم به مرور باعث پوسیدگی ریشه گیاه شما خواهد شد، حتما چک کنید که بعد از آبیاری آب اضافی از زیر گلدان خارج شود و آب خارج شده رو دور بریزید.
همچنین از آب هم دمای محیط برای آبیاری میتونه بهترین گزینه باشه چون آب خیلی سرد و یا خیلی گرم باعث ایجاد شوک در گیاه شما میشه. در ضمن بهترین آب برای آبیاری فیکوس الاستیکا آب جوشیده سرد شده ست.
آیا فیکوس الاستیکا به رطوبت نیاز دارد؟
همانطور که در بالا گفتیم این گیاه در رطوبت معمول اتاق میتونه رشد قابل قبولی داشته باشه ولی اگه میزان رطوبت بین ۵۰ الی ۶۵ درصد باشه رشد اون بهتر خواهد شد. میتونید با ساخت جزیره و یا قرار دادن یک تشت آب کنار گلدان رطوبت مورد نیاز گیاه رو تامین کنید. غبار پاشی هم یکی از روش های تامین رطوبت گیاهان هست که باید حتما نکاتی چون نوع آب، فاصله و زمان غبارپاشی رو رعایت کنید.
کوددهی فیکوس الاستیکا
این گیاه هم همانند سایر گیاهان آپارتمانی در فصل رشد نیاز به تغذیه داره، شما هر دو الی سه هفته یکبار با استفاده از کودهای سه بیست و ۱۲۱۲۳۶ میتونید گیاه رو تغذیه کنید، بهتر هست که هر سه ماه یکبار هم برای جذب مواد مغذی از هیومیک اسید هم استفاده کنید.
یک نکته که میتوان در اینجا ذکر کردن این هست که خشکی برگ ها معمولا به دلیل کمبود رطوبت و یا کمبود مواد غذایی هست. در چنین مواردی از کود کامل هر یک ماه یک بار یک قاشق جای خوری در یک لیتر آب حل کنید و به گیاه بدهید. ۲ بار در هفته روی برگ ها را با آب ولرم اسپری کنید. آب آبیاری را ۲۴ ساعت بگذارید بماند تا فاقد کلر و فلوراید باشه.
بهترین خاک برای فیکوس الاستیکا
مهمترین نکته در انتخاب خاک فیکوس الاستیکا سبک بودن و بالا بودن زهکشی خاک هست، میتونید از خاک های آماده مناسب گیاهان آپارتمانی برای کاشت این گیاه استفاده کنید ولی اگه تمایل دارید که خودتون در خانه خاک رو ترکیب کنید بهترین ترکیب برای این گیاه استفاده از کوکوپیت + پرلیت + پیست ماس و کمی خاک باغچه ست. برای تست زهکشی هم آب رو روی خاک بریزید اگر بیشتر از ۲۰ ثانیه آب روی خاک موند نشان دهنده سنگین بودن خاک ست.
زمان تعویض گلدان فیکوس الاستیکا
اگه رشد آن سریع باشه هر سال باید گلدان تعویض شود. در صورتی که قادر به تعویض گلدان نبودید ۵-۷ سانتی متر از خاک روی گلدان رو تعویض کنید و هر دو هفته یکبار با کود مایع تغدیه شود.
هنگامی که گیاه تازه خریداری شده رو به خانه می آورید برخی از برگ های آن زرد یا قهوه ای میشن؛ انتظار نداشته باشید برگ های زرد یا قهوه ای یا ریخته، مجدداً رشد کنن؛ در عوض بهتر هست مراقبت کنید که محیط گیاه کاملاً مناسب باشه. شرایط ایده ال رشد رو که در بالا به آن اشاره نموده ایم را فراهم کنید. برگ هایی که از این پس می رویند می تونن رشد و نمو خوبی داشته باشن. مشکلات گیاه تا دو هفته پس از جابجایی طبیعی هست و به مرور کم میشه.
روش های تکثیر فیکوس الاستیکا
برای تکثیر فیکوس الاستیکا میتونید از روش های مختلفی مثل قلمه زدن ساقه و برگ، خوابانیدن ساقه و بذر استفاده کنید. برای تکثیر میتوان در اواخر بهار و یا در اوایل تابستان از ساقه ها قلمه تهیه کرد طول مناسب قلمه ها در حدود ۱۵سانت باشه.
قلمه ساقه
قلمه رو میتوان هم از طول گیاه تهیه کرد و هم از انتهای ساقه. قلمه باید حداقل یک برگ داشته باشه و در صورت زیاد بودن تعداد برگها باید تعداد انها رو کم کرد. قلمه ها در قسمت پایین که در بستر کشت قرار میگیرن باید فاقد برگ باشن.
بعد از قلمه گیری از محل برش و یا کات کردن برگ شیره سفید رنگی خارج میشن بهتر هست قلمه ها رو به مدت ۳۰ دقیقه در آب قرار دهید تا جریان شیره قطع بشه و سپس نسبت به کاشت قلمه ها اقدام کنید. قلمه ها رو در بستری که سبک و مرطوب است کشت میکنند.
میشه از مخلوط کوکوپیت + پرلایت یا پیت ماس + ماسه استفاده کرد.
قلمه ها رو در مکانی با نور محیطی و رطوبت محیطی بالا و دمای ۲۵ تا ۲۷ بگذارید.
تکثیر فیکوس الاستیکا از طریق برگ
من این روش رو پیشنهاد نمیکنم چون درسته بعد از تکثیر شما شاهد ریشه های برگ خواهید بود ولی به هیچ وجه این برگها تبدیل به گیاه نمیشن مگر اینکه روی برگ مقدار خیلی کوچکی ساقه گیاه قرا داشته باشه. پس اگه قصد تکثیر فیکوس الاستیکا از طریق برگ رو دارید حتما قسمتی از ساقه را روی برگ بمونه.
تکثیر فیکوس الاستیکا به روش خوابانیدن ساقه
برای انجام این کار بهتر هست ساقه‌ای انتخاب کنید که حداقل ۳۰ سانتی‌متر باشه. شما میتونید ساقه رو خم کرده و روی خاک قرار دهید و یا البته میتونید پوسته ساقه گیاه را جدا کنید و با استفاده از نایلون یا بطری نوشابه خاک رو اطراف قسمت برش داده شده قرار دهید و رطوبت مورد نیاز خاک رو فراهم کنید. بعد از گذشت حدود ۳ الی ۴ هفته گیاه شروع به ریشه دهی خواهد کرد. میتونید بعد از گذشت یک ماه از قسمت پایینی برش دهید و در خاک قرار دهید.
بررسی بیماری و مشکلات فیکوس الاستیکا
در ادامه برخی از مشکلاتی که برای کسانی که این گیاه رو در خانه نگهداری میکنن پیش اومده بررسی میکینم.
علت زرد شدن برگهای فیکوس الاستیکا چیست؟
این مشکل دلایل مختلفی میتونه داشته باشه که با هم بررسی می کنیم.
آبیاری
یکی از رایج‌ترین دلایل زرد شدن برگهای فیکوس الاستیکا، آبیاری بیش از حد یا بسیار کم آن هست. بنابراین دانستن نحوه صحیح آبیاری این گیاه بسیار ضروری هست.
قانون کلیدی اینه که هر زمان چند سانتی متر سطحی خاک خشک شد (حدود ۸ سانتی متر)، می‌توانید گیاه را به خوبی آبیاری کنید.
تشخیص این موضوع کار دشواری نیست و می‌توانید از انگشت خود کمک بگیرید: کمی سطح خاک رو کنار زده و میزان رطوبت رو بسنجید. اگر احساس خیسی داشتید، باید کمی صبر کنید.
اندازه گلدان
مسئله دیگر، اطمینان از مناسب بودن گلدان هست. گیاه باید در گلدانی با حفرات زه کشی متعدد کاشته بشه تا بتونه زه کشی رو به بهترین شکل انجام بده. وجود این حفرات برای عبور دادن آب اضافی و جلوگیری از خیس ماندن خاک حیاتی هست.
نور و دما
سایر تغییرات محیطی، مانند تغییرات ناگهانی میزان نور و دما، نیز می‌تونن سبب زرد شدن برگهای فیکوس الاستیکا بشن. در این حالت زرد شدن نشانه تلاش گیاه برای همگام شدن با محیط هست. فیکوس الاستیکا نور غیرمستقیم خورشید رو ترجیح داده و باید در بازه دمایی ۲۷-۱۸ درجه سانتی گراد زندگی کنه.
ریشه
زرد شدن برگهای فیکوس ممکن هست نشانه محصور شدن ریشه نیز باشه. اگه گیاه برای چندین سال متوالی در یک گلدان قرار بگیره، رشد گیاه با افزایش حجم ریشه، منجر به فشرده شدن اون خواهد شد. در این شرایط باید فیکوس رو به گلدانی بزرگتر منتقل کنید.
گلدانی جدید، دارای حفرات زه کشی متعدد و حدودا ۲-۱ سایز بزرگتر از گلدان قبلی انتخاب کنید. کف گلدان رو با خاک گلدان تازه بپوشانید. حال باید گیاه رو از گلدان قبلی خارج کرده و به خوبی ریشه رو از خاکهای قبلی پاک کنید.
توصیه میکنیم ریشه رو از نظر پوسیدگی یا بیماری به خوبی بررسی کرده و اگه بخش مشکوکی رو مشاهده کردید، به وسیله قیچی یا تیغ تیز از سایر بخش‌ها جدا کنید. فیکوس رو در گلدان جدید قرار دهید، طوری که بالای نوک توپ ریشه، چند سانتی متر پایین‌تر از لبه گلدان قرار بگیره. گلدان رو با بقیه خاک پر کرده و حدود ۲.۵ سانتی متر بالایی را برای آبیاری خالی بذارید.
البته همیشه زرد شدن برگها نشانه خطرناکی نیست!
اگه همه چیز مرتب هست و نمی‌تونید مشکلی در نگهداری گیاه پیدا کنید، شاید گیاه در حال طی کردن سیکل طبیعی رشد خود هست. اگه برگهای بخش پایینی گیاه در حال زرد شدن هستن، جای نگرانی نیست. این برگها، برگهای قدیمی گیاه هستن. در چنین شرایطی، گیاه رو هرس کرده و مجدد از ظاهر سرسبز آن لذت ببرید. یا حتی میتونید صبر کنید تا این برگهای خود به خود بریزند.
علت ریزش برگهای فیکوس الاستیکا چیست؟
دلایل زیر میتونه باعث ریزش برگهای فیکوس الاستیکا بشه.
۱- کاهش فشار ترژسانس (آماس) برگها
فشار ترژسانس، فشار بین پلاسما و دیوار سلول‌هاست. این فشار سبب حفظ ظاهر محکم و سالم گیاه میشه.
آبیاری خیلی کم/ زیاد گیاه اصلی‌ترین دلیل بروز این مشکل هست. علت دیگر، میزان بالای نمک خاک ست. این مقدار اضافی نمک می‌تونن عملکرد اسمز (برقراری فشار) رو تحت تاثیر قرار داده و سبب پژمردگی گیاه بشه.
۲- کمبود فضا برای رشد ریشه
ریشه، قلب گیاه هست. پس باید شرایط مناسب رو برای رشد و توسعه ریشه فراهم کنید. گلدان‌های کوچک، سبب فشردگی ریشه شده و مانع از رشد و گسترش آن میشن.
۳- نامناسب بودن سیستم زه کشی
خیس بودن خاک در دراز مدت، با از بین بردن ریشه مانع از رشد اون خواهد شد.
۴- کمبود نور کافی
کمبود نور کافی یا تغییر شدید و ناگهانی میزان نور ورودی نیز میتونه از دیگر دلایل ریزش برگهای فیکوس باشه. مانند منتقل کردن گیاه از خارج به داخل خانه. نشانه بارز این مشکل، نیاز گیاه به تکیه گاهی برای قائم ماندن هست. در این شرایط حتما باید شرایط نوری رو بررسی کنید.
۵- کمبود رطوبت لازم
معمولا مشکلات رطوبتی فیکوس، در فصل زمستان مشاهده میشه.
۶- کود بیش از حد
کوددهی بیش از حد و حضور آفات نیز میتونه منجر به ریزش برگهای فیکوس بشه. شته، کنه تار عنکبوتی و انواع مختلف شپشک از آفات رایج این گیاه هستن.
۷- نامناسب بودن دما
دمای بسیار گرم یا بسیار سرد نیز ممکن هست سبب لوله شدن و در نهایت ریزش برگهای فیکوس بشه.
علت خشک و قهوه‌ای شدن برگ های فیکوس الاستیکا
علت این مشکل، نامناسب بودن آبیاری ست. در این صورت دو حالت ایجاد میشه:
• اگر برگها ضمن قهوه‌ای شدن، خشک و شکننده نیز شدن، یعنی گیاه دچار کم آبی هست. اگه فیکوس آب کافی دریافت نکنه، برگها به مرور زمان خشک شده و گیاه ناچار میشه تا آنها را از خود جدا کنه؛ زیرا ترجیح می‌ده تمام انرژی باقی مانده رو صرف برگهای سالم بکنه. عدم دریافت نور کافی نیز میتونه این علائم رو تشدید کنه.
برای درمان، بین دفعات آبیاری فاصله ایجاد نکنید و سعی کنید همواره خاک آن را مرطوب نگه دارید.
• اگه برگها ضمن قهوه‌ای شدن، نرم و لزج شدن، یعنی گیاه بیش از حد آب دریافت کرده ست. در این صورت خاک از آب اشباع شده و ریشه نمیتونه آبی جذب کنه. اگه خاک خیس بوده و بوی نامطبوعی داشته باشه، یعنی ریشه نیز درگیر شده هست. هر زمان که یکی از این نشانه‌ها رو در گیاه خود پیدا کردید، باید سریعا وارد عمل شوید.
ابتدا باید آبیاری رو قطع کرده و اجازه دهید چند سانتی متر رویی خاک خشک بشه. اگه فکر میکنید ریشه نیز دچار مشکل شده هست، گیاه رو از گلدان خارج کرده و ریشه رو از خاک پاک کنید. با یک قیچی تیز و تمیز، بخش‌های قهوه‌ای و سیاه ریشه رو ببرید. ریشه باید سفید و محکم باشه. اکنون میتونید گیاه رو در خاکی تازه و گلدانی جدید بکارید.
برگهای گیاه من بد شکل، رنگ پریده و ریز شدند
گیاه احتیاج به تغذیه مصنوعی داره، هر دو هفته یکبار طبق دستور تغذیه بشه.
علت بی رنگ شدن برگهای فیکوس الاستیکا چیست؟
نور زیاد هست، گیاه رو به محل کم نور تری منتقل کنید.
لکه قهوه ای رو برگهای الاستیکا
هوا خیلی سرد شده، گلدان رو به محل گرمتری منتقل کنید.
در این مقاله سعی شد هر آنچه برای مراقبت از فیکوس الاستیکا نیاز دارید گفته بشه، اگه شما هم نکته یا تجربه ای در نگهداری این گیاه دارید و یا اگه گیاه شما دچار بیماری یا مشکل شده، میتونید با قرار دادن کامنت پرسش خود رو مطرح کنید.
