انتخاب خاک کاکتوس میتونه از نکات کلیدی در نگهداری این گیاه به حساب بیاد چون اگه خاک درستی برای کاکتوس انتخاب نکنید به مرور ریشه ها شروع به پوسیدن خواهند کرد و شما شاهد مرگ گیاهتون خواهید بود، توجه داشته باشید که کاکتوس ها گروه وسیعی از گیاهان هستن که میتونید متناسب با نوع گیاه خاک مخصوص اون رو تهیه و یا درست کرد. ولی در حالت کلی این گیاهان خاکی با زهکشی بالا نیاز دارن، ۸۰ درصد از کسانی که کاکتوس خود رو نابود میکنن و از خاک و آبیاری نامناسب استفاده میکنن. کاکتوس ها یکی از زیباترین و محبوب ترین گیاهان هستن، برخی از انواع گونه های کاکتوس مناسب برای نگهداری در منازل و آپارتمان ها هستن. تنوع بسیار زیاد کاکتوس ها و خواص زیاد آنها از جمله قابلیت جذب اشعه های مضر باعث شده تا افراد زیادی راغب به نگهداری حداقل یک عدد گلدان کاکتوس در محیط زندگی خود باشن.
اما متاسفانه اکثر افراد با مشکل نگهداری از کاکتوس مواجه بوده و نمی‌تونن یک کاکتوس رو به مدت طولانی زنده نگاه دارن. فاکتور های مهمی در نگهداری اصولی از کاکتوس ها وجود داره که اصلی ترین و مهم ترین آنها انتخاب خاک مناسب هست، در ادامه قصد داریم مناسب ترین خاک برای کاکتوس ها را به شما معرفی کنیم. همراه گلت باشید! 🎋
مهم ترین ویژگی خاک کاکتوس چیست؟
قبل از معرفی ترکیبات مناسب خاک برای کاکتوس لازم هست نکات و شرایطی را راجع به خاک کاکتوس برای شما شرح دهیم توجه به این نکات در داشتن یک کاکتوس سالم بسیار حائز اهمیت است. برای شناخت بهتر نیاز خاکی ای گیاهان حتما باید انواع کاکتوس رو بشناسید.
شبیه سازی محل زندگی خاک کاکتوس
مهم ترین نکته این است که بدانید ما با انتخاب خاک مناسب فی الواقع سعی در شبیه سازی زیستگاه طبیعی گیاه داریم. به طور کلی زمانیکه گیاهان احساس کنن در زیستگاه طبیعی خود هستن مقاومت بالایی رو از خود نشان داده و سایر رخداد های ناگهانی محیط از جمله تغییرات رطوبت، تغییرات دمایی و غیره رو بیشتر تحمل می کنن. از طرفی گیاهان در زیستگاه طبیعی خود رشد موزون تر و مناسب تری را از خود نشان می‌دهند.
جذب رطوبت کم
خاک کاکتوس باید خشک و فاقد رطوبت باشه. خاستگاه و منطقه بومی اکثر کاکتوس ها نقاطی هست که در هوا و در خاک کمترین رطوبت نیز یافت نمیشه. لذا مهمه بعد از انتخاب خاک مناسب آن را در جایی قرار دهید که مرطوب نبوده و این رطوبت به خاک سرایت نکند. اگر چه برخی از آنها محیط مرطوب را ترجیح میده. همچنین بعد از آبیاری خاک میزان رطوبت بالایی در خود ذخیره نکنه.
کم بودن مواد مغذی
یکی دیگر از نکات مهم در انتخاب خاک مناسب برای کاکتوس ها این هست که خاک این گیاهان باید معدنی باشه تا آلی یعنی استفاده از مواد معدنی در آنها بیشتر از مواد آلی باشد، توجه به کم بودن مواد مغذی و وجود شن در بستر طبیعی کاکتوس هاست. این نکته به ما یادآور می‌شود خاک کاکتوس نباید بسیار غنی باشد لذا کوددهی و تغذیه این گیاه نسبت به اکثر گیاهان متفاوته.
بالا بودن زهکشی خاک کاکتوس
یکی دیگر از ویژگی های مهم خاک کاکتوس قابلیت زهکشی و تخلخل بالای اون هست. این فاکتور آنجایی اهمیت پیدا میکنه که بتونه اضافات آب بعد از آبیاری را به خوبی دفع کنه؛ همچنین با جریان داشتن دائمی هوا در خاک و افزایش تبخیر، خشکی و فاقد رطوبت بودن را به گیاه هدیه بده. این ویژگی به عنوان عامل جلوگیری کننده از آلوده شدن گیاه به قارچ، از اساسی ترین نکات در انتخاب خاک مناسب قلمداد میشه.
داشتن موادی برای جذب رطوبت
کاکتوس ها رطوبت مورد نیاز خود رو از خاک جذب میکنن. عمل جذب رطوبت توسط کاکتوس ها بسیار بالاست و به دلیل گوشتی و آبدار بودن خود می‌تونن این رطوبت رو مدت زیادی در خود نگه دارند لذا نیازی به باقی ماندن طولانی مدت و پرتراکم رطوبت در خاک نیست، به همین منظور استفاده از ترکیباتی نظیر «پیت» برای حفظ رطوبت مطلوب در مدت زمانی معین بسیار مهم هست.
دقت کنید که مقدار استفاده از پیت در خاک، به نوع کاکتوس یا محیط زندگی شما بستگی داره. اگر کاکتوس شما گونه بیابانی هست یا در محیط مرطوب زندگی میکنید باید مقدار استفاده از پیت را کاهش دهید. اما چنانچه کاکتوس شما یک گونه استوایی و رطوبت دوست هست و یا اینکه اگر در محیطی بسیار خشک زندگی می کنید، می تونید از پیت بیشتری استفاده کنید. اما باید همراه مراقب خشک شدن کامل اون باشید.
ماسه به تنهایی ممنوع
اگر چه اکثر کاکتوس ها خاکی رو ترجیح میدن که به راحتی خیس و به راحتی خشک بشه اما دقت کنید که استفاده ماسه خالی به هیچ وجه برای کاشت کاکتوس مناسب نیست. ماسه فاقد ارزش غذایی بوده و کاشت کاکتوس در آن بعد از مدتی باعث مرگ گیاه می گرده. هرچقدر هم شما گیاه را با کودهای مختلف تغیذه کنید چون ماسه مواد مورد نیاز گیاه رو جذب نمیکنه باز باعث مرگ گیاه ما خواهد شد.
اسیدیتیه خاک
خاک مورد علاقه اکثر کاکتوس ها خاکی قلیایی و با pH بین ۶.۱ الی ۷.۸ هست. لذا باید میزان اسیدیتیه خاک اندازه گیری بشه و چنانچه میزان اسیدی بودن آن بالا بود تعویض بشه چرا که رشد کاکتوس در خاک غیرقلیایی تقریبا به صفر می‌رسه.
تفاوت بین خاک کاکتوس و خاک گلدان معمولی در چیست؟
میتوان گفت اصلی ترین تفاوت خاک برای کاکتوس و سایر گیاهان آپارتمانی در زهکشی بالای آن هست که در ادامه به برخی از ویژگی های اصلی و تفاوت های ان می پردازیم.
ترکیب بندی متفاوت : خاک سایر گیاهان از ترکیب پیت ماس، کمپوست، کوکوپیت، خاک باغچه و… تشکیل میشه که دارای مواد آلی بیشتری می باشد ولی خاک کاکتوس دارای مواد معندی بیشتری مانند پرلیت، پوکه، شن، ماسه و… می باشد.
حفظ رطوبت : خاک سایر گلدانها میتوانند مقدار رطوبت بیشتری در خود جذب کنند ولی خاک کاکتوس باید زهکشی بالایی داشته باشد و رطوبت کمتری در خود ذخیره کند.
هوادهی خاک : کاکتوس ها ریشه های ظریفی دارند که با گردش هوای مناسب در محیط گلدان بهترین رشد خواهند کرد و به همین خاطر چگالی کمتری دارد که باعث بهبود هوادهی می شود و به ریشه های کاکتوس ها اجازه رشد می دهد.زهکشی : این مورد شاید خیلی در این مقاله تاکید شده باشد چون از ارکان اصلی خاک کاکتوس است، زمانی که آب را به گلدان اضافه میکنید باید سریعا آب در خاک نفوذ کرده و از کف گلدان خارج شود ولی در سایر گیاهان اب میتواند تا ۲۰ الی ۳۰ ثانیه هم روی خاک بماند.
نحوه تشخیص خاک بد برای کاکتوس
یکی از نشانه ها که در بالا هم به اون اشاره شد رشد نکردن گیاه و یا پژمره شدن اون هست که مشخص میکنه گیاه شما خاک مناسب و غنی نداره، در این حالت بهتره به خاک کود و مواد مغذی اضافه کنید ولی یادتون باشه علاوه بر اینکه خاک کاکتوس باید غنی باشه ، باید زهکشی بسیار خوبی هم داشته باشه، ب مرور و با گذشت زمان احتمال داره منافذ خاک گرفته بشه و خاک چسبندگی زیادی داشته باشه که در این حالت آب از اون به خوبی عبور نمیکنه، پس حتما موق, آبیاری توجه کنید که بعد از آبیاری آب اضافی از زیر گلدان خارج بشه، همچنین بریا تست زهکشی خاک میتونید اب رو روی خاک بریزید و اگر در کمتر از ۲۰ ثانیه جذب نشده نشون میده که گلدان خاک مناسبی نداره و باید تعویض کنید.
نحوه ساخت خاک کاکتوس
برای کاشت کاکتوس می‌توانید از خاک های آماده موجود در بازار استفاده نموده و یا اینکه خودتان به تهیه خاک مناسب اقدام نمایید. در ذیل به مقایسه اجمالی خاک های شرکتی و خاک های دست ساز میپردازیم؛
۱. خرید خاک آماده باعث صرفه جویی در وقت می‌شود اما ترکیب خاک های شرکتی غالبا از ( ۹۰٪ شن و ماسه + ۱۰٪ ورمی کومپست ) تشکیل می‌شوند، این ترکیب بسیار ضعیف بوده و عامل اصلی بروز دغدغه بسیاری از صاحبان کاکتوس یعنی کم بودن سرعت و میزان رشد هست.
۲. یکی از ترکیبات موجود در بازار خاکی متشکل از ( ۶۰٪ شن و ماسه + ۲۰٪ کود حیوانی + ۲۰٪ کوکوپیت است ) این خاک از لحاظ تغذیه ای مناسب هست اما از آنجاییکه خاکی سنگینه نگهداری از کاکتوس رو کمی دشوار تر می کنه چرا که باید در میزان و فواصل آبیاری بسیار دقت نمود. استفاده از این ترکیب احتمال پوسیدگی گیاه را تا حدودی محتمل میکنه.
۳. با آماده کردن خانگی خاک کاکتوس علاوه بر صرفه جویی در هزینه ها میتونید مطمئن شوید از ترکیبات درجه یک و عاری از هر گونه آلودگی استفاده نموده اید. لذا از شر نگرانی های ناشی از آلوده بودن احتمالی خاک و بیماری های بعدی گیاه خلاص می‌شوید.
۴. خاک های کاکتوس موجود در بازار معمولا برای همه انواع کاکتوس ها به فروش می‌رسند و در تهیه آنها به انواع مختلف گونه ها توجهی نمی‌شود، اما در تهیه خانگی خاک می‌توانید ضمن مطالعه و شناخت کامل گیاه و با اطلاعات مدون از زیستگاه اولیه و نوع آن ، مناسب ترین خاک را آماده نمایید.
بهترین ترکیب برای کاشت کاکتوس
همانطور که در بالا ذکر شد برای هر نوع کاکتوس باید خاک مناسب گونه خودش تهیه شود، اما یک ترکیب طلایی وجود دارد که از آن می‌توانید برای کاشت اکثر کاکتوس ها استفاده نمایید این ترکیب که به صورت آماده و شرکتی برای فروش موجود نیست در تمام شرایط آب و هوایی قابلیت استفاده داشته و به شرح ذیل است ؛
۷۰٪ ماسه + ۱۰٪ کودحیوانی + ۲۰٪ پیت ماس
خاک کاکتوس دست ساز خانگی
چنانچه به هر دلیلی تصمیم دارید خاک کاکتوس تان رو خودتان تهیه کنید نیاز به خرید مواد اولیه دارید، در زیر به معرفی بهترین ترکیب خاک، مواد اولیه مورد نیاز برای تهیه آن و ویژگی های هر کدام از ارقام اولیه می پردازیم.
ویژگی های مواد اولیه برای تهیه خاک کاکتوس
اگر قصد تهیه بهترین خاک برای کاکتوس را در خانه دارید باید به موادی که برای خاک استفاده میکنید توجه داشته باشید که در ادامه آنها را بیان میکنیم.
۱. ماسه برای خاک کاکتوس
اصلی ترین و عمده ترین ترکیب خاک برای کاکتوس رو ماسه تشکیل میده. سعی کنید از ماسه های فاقد نمک و آهک استفاده نمایید بدین منظور ماسه های موجود در دامنه کوه ها و معادن را برای این خاک انتخاب نکنید و از ماسه های کنار رودخانه استفاده کنید.
ماسه باعث زهکشی خاک شده و عبور و مرور هوا و آب را در خاک آسان می‌سازه، لذا باید ماسه ی مورد استفاده فاقد هر گونه ذرات خاک باشه، برای عاری شدن ماسه از ذرات خاک قبل از ترکیب اون رو چندین بار با آب بشویید. دقت کنید که بعد از شستن ماسه حتما آن ها را در آفتاب گذاشته تا کاملا خشک شوند و در صورت داغ شدن اجازه دهید سرد شوند.
همانطور که قبلا هم گفته شد ماسه خالی از ترکیبات مغذی و فاقد ارزش غذایی هست بنابراین بصورت جداگانه نباید مورد استفاده قرار گیرد و باید با سایر مواد ترکیب شود. همچنین از انتخاب ماسه های دانه درشت پرهیز کنید، مناسب ترین سایز، ماسه هایی با اندازه ۳ الی ۷ میلی متر است.
۲. کود حیوانی و خاک مناسب کاکتوس
ده درصد از خاک کاکتوس رو کود حیوانی تشکیل می‌دهد. کود حیوانی مورد استفاده برای کاشت کاکتوس نیز بابد ویژگی هایی داشته باشد بعنوان مثال این کود باید کود گاو، اسب یا گوسفند باشه استفاده از کود مرغ برای این کار مناسب نیست.
همچنین این کود حیوانی باید کاملا قدیمی و سوخته شده باشه، طوری که موجودات و آلودگی ها و علف های موجود در آنها کاملا خشک باشه. اگه چنین کودی رو در دسترس ندارید می‌توانید کود تازه را با حرارت دادن خشک نمایید.
همواره قبل از استفاده از کود های حیوانی با حشره کش ها و قارچ های موجود در بازار نسبت به استریل کردن آن اقدام نمایید، استفاده از کود های آلوده مشکلات جدی و غیر قابل کنترلی را در پی خواهد داشت.
۳. پیت ماس در ترکیب خاک مناسب کاکتوس
پیت ماس وظایف مختلفی را در خاک کاکتوس بر عهده داره. از این رو جز ترکیبات مهم این خاک است ۲۰٪ از خاک کاکتوس را پیت ماس تشکیل میده. این ترکیب هر چند آنچنان غنی نیست اما بخشی از مواد مغذی خاک را تامین میکنه. همچنین پیت ماس یک زه‌کش عالی است که میتونه آب اضافه را در خود نگه داشته و مانع پوسیدگی ریشه ها گردد.
بهترین نوع پیت ماس، پیت ماس خارجی هست که کاملا استریل و درجه یک هست و در تمام فروشگاه ها موجود هست. پیت ماس خارجی باعث تقویت فوق العاده خاک می‌گردد به طوری بسیاری از پروش دهندگان گل از آن بعنوان کود حیوانی استفاده میکنه.
در تهیه خاک مناسب کاکتوس چنانچه نتونستید کود حیوانی مناسب فراهم نمایید می تونید از مقادیر بیشتری پیت ماس استفاده نمایید. چرا که احتمال آلودگی های خاک و بیماری های قارچی را به صفر می‌رسونه.
نحوه ی ترکیب کردن خاک کاکتوس
بعد از فراهم نمودن ترکیبات فوق ابتدا آنها را در معرض آفتاب یا روی شعله حرارت داده تا رطوبت موجود در آن به صفر برسه سپس با قارچ کش ها آن ها رو استریل نموده و با لحاظ مقدار هر کدام اقدام به مخلوط نمودن نمایید. دقت کنید که به هیچ وجه از خاک برگ یا خاک باغچه به جای ترکیبات فوق استفاده نکنید.
ترکیب خاک مورد استفاده در گلخانه ها ( خاک تجربی کاکتوس )
علاوه بر ترکیب فوق ترکیب تجربی دیگری نیز در گلخانه ها مورد استفاده قرار می‌گیره، این ترکیب نیز برای کاشت کاکتوس مناسب هست به طوری که اکثر صاحبان گلخانه ها ادعا دارن این ترکیب بهترین ترکیب برای پرورش کاکتوس است. در این ترکیب ۵ ماده با یکدیگر مخلوط می‌گردد این ۵ ماده به شرح ذیل است ؛
- ماسه
- کود حیوانی
- پیت ماس
در تهیه موارد ۱ تا ۳ تمام نکات فوق الذکر باید رعایت گردد.
۴. کوکوپیت و خاک کاکتوس
استفاده از کوکوپیت به منظور افزایش میزان ریشه زایی و پر شدن ریشه در خاک کاکتوس بسیار حائز اهمیت هست. مقدار استفاده از کوکوپیت در این ترکیب ده درصد هست.
کوکوپیت همچنین باعث حفظ رطوبت مورد نیاز کاکتوس میشه، مقداری رطوبت که برای رشد ریشه ها نیاز هست. از آنجاییکه کاکتوس ها گیاهانی غیر رطوبت دوست هستن و خشکی رو ترجیح می‌دهند استفاده زیاد از کوکوپیت در خاک کاکتوس توصیه نمیشه.
۵.پرلیت
به منظور افزایش تخلخل خاک در خاک کاکتوس به میزان ده درصد پرلیت اضافه میشه. پرلیت با متخلخل نمودن خاک نقش مهمی در بهبود رادمان ریشه ها دارهه، گردش هوا را زیاد کرده و با بالا بردن جذب مواد غذایی توسط ریشه در روند رشد گیاه تغییرات مثبتی ایجاد میکنه.
نحوه ی ترکیب نمودن مواد فوق برای تهیه خاک تجربی کاکتوس
۱۰ درصد پرلیت + ۱۰ درصد کوکوپیت + ۲۰ درصد پیت ماس + ۶۰ درصد ماسه را با رعایت تمام نکات گفته شده استریل نموده و با یکدیگر ترکیب کنید، بدین منظور از ابزار و بستر مناسب و غیر آلوده استفاده نمایبد.
تعویض خاک کاکتوس
بر خلاف تصور اکثر افراد، کاکتوس نیاز به تعویض خاک داره. هنگامی که نشانه هایی از بی حالی، پژمردگی و از دست رفتن شادابی گیاه را مشاهده نمودید زمان تعویض خاک گلدان فرا رسیده. در صورتی که بروز این عوامل را محدود به خاک نامناسب بدانیم، عدم تعویض به موقع خاک باعث بروز بیماری هایی در گیاه می‌گردد که آن هنگام ممکن است برای نجات گیاه و تعویض خاک دیر شده باشد.
استفاده اولیه از خاک نامناسب در کاشت یا تاثیرات منفی ناشی از نگهداری غیر اصولی مثل ایجاد قارچ در اثر آبیاری زیاد یا تاثیر خواص خاک در اثر کوددهی اشتباه، اگه به حدی نباشه که گیاه را نابود کند، تعویض خاک را لازم می نماید.
اگر چه کاکتوس ها با تعویض زیاد خاک رابطه خوبی ندارن اما چنانچه رشد زیاد ریشه ها باعث پر شدن فضاهای خالی خاک شده باشه و یا هنگامی که ریشه ها دیگر جایی برای رشد نداشته باشن، باید به تعویض خاک گلدان اقدام نمود. در غیر از موارد آلوده شدن خاک، مناسب ترین زمان برای تعویض خاک فصل بهار یا اواخر زمستان هست.
آیا میتوان از خاک باغچه برای کاکتوس استفاده کرد؟
به هیچ وجه به صورت مستقیم و به تنهایی از خاک باغچه برای کاکتوس و ساکولنت و کلا گیاهان گوشتی نباید استفاده کنید چون باعث پوسیدگی ریشه خواهند شد، شما میتونید از خاک باغچه در ترکیب خاک کاکتوس ها استفاده کنید به این شکل که کوکوپیت + پرلیت + پیت ماس و کمی خاک باغچه رو در ترکیب خاک کاکتوس داشته باشید، اگه دسترسی به سایر خاک ها ندارید میتونید ماسه و خاک باغچه رو با هم ترکیب کنید و برای کاکتوس های خودتون استفاده کنید. ولی به یاد داشته باشید که خاک باغچه به تنهایی بسیار سنگین بوده و به هیچ وجه برای گیاهان گوشتی مناسب نیست.
آیا زهکشی در رشد و خاک کاکتوس مهم هست؟
زهکشی خاک کاکتوس یکی از ارکان اصلی و جدا نشدنی خاک انواع گیاهان گوشتی هست که میتونه باعث رشد و یا نابودی اونها بشه، زهکشی هم در گلدان و هم در خاک باید رعایت بشه، زهکشی در خاک با اضافه کردن ماسه و پرلیت بالا میره و میزان تخلخل خاک بهتر خواهد شد و همین مورد باعث اکسیژن سازی و کم شدن رطوبت اطراف ریهش خواهد شد. در کنار زهکشی خاک باید گلدان هم زهکشی بالایی داشته باشه به این شکل که حتما چند سوراخ کف گلدان ایجاد کنید و لایه ابتدایی خاک رو با سنگ ریزه انجام بدید تا زهکشی گلدان تقویت بشه، اگر این دو حالت رعایت بشه گیاه شما خیلی کمتر دچار بیماری قارچی و پوسیدگی ریشه خواهد شد و ریشه گیاه میتونه به راحتی رشد داشته باشه.
زغال بهترین مکمل خاک کاکتوس
زغال در خاک کاکتوس آیا استفاده کنیم یا خیر؟ در هر کدام از ترکیبات فوق و به منظور ترکیبی مکمل می‌توانید از زغال استفاده نمایید.
به میزان یک سوم از پیمانه مورد استفاده زغال خرد شده را به ترکیب خاکتان اضافه کنید. زغال با خاصیت ضد قارچی که دارد باعث می‌شود در هر بار آبیاری خاکتان قارچ کشی شده و نیازی به قارچ کش های شیمیایی نداشته باشید، از طرفی احتمال قارچی شدن گیاهتان نیز به شدت کاهش می یابد. همچنین زغال به دلیل سرشار بودن از عنصر پتاس در روند رشد گیاه شما بسیار موثر واقع می‌شود.
نتیجه گیری خاک مناسب کاکتوس
شاید شما بتوانید ترکیب های فوق العاده زیادی برای خاک کاکتوس پیدا کنید ولی پیشنهاد میکنم اگر تازه کار هستید یا اطلاعاتی در خصوص نحوه ترکیب خاک ها با هم ندارید حتما از خاک های آماده استفاده کنید. در این مقاله از گلت ما سعی کردیم از تجربیات خودمون بریا شما بنویسیم، خوشحال میشیم که شما هم اگر از ترکیب دیگری برای کاکتوس استفاده میکنید در بخش کامنت بنویسید.
