کنه عنکبوتی چیست؟ تشخیص + راه های درمان

کنه عنکبوتی رو جزو آفت های کوچکی دسته بندی میکنن که اگر گیاه شما به اون آلوده شده باشه و به موقع درمان نکنید باید شاهد مرگ گیاه خود باشید، این آفت از شیره گیاه تغذیه می کنه که همین کار به مرور باعث زرد شدن  بیحالی و در نهایت ریزش برگ و مرگ گیاهان میشه. در اینجا مطلب در خصوص معرفی این آفت و همچنین راه های پیشگری و درمان آن صحبت خواهیم کرد تا از شر کنه عنکبوتی در گیاهان آپارتمانی خلاص شوید. پس در ادامه این مطلب از گلت همراه ما باشید!

کنه عنکبوتی روی گیاهان آپارتمانی

از فاصله‌ی دور که به گیاه خود نگاه می‌کنید ظاهر رنگ‌پریده‌ای داره و کمی خشک به نظر می‌رسه … کمی به گیاه خود نزدیک شوید و به آن دقیق‌تر نگاه کنید؛ گیاه رو به سمت نور بگیرید و زیر برگ‌هایش رو خوب بررسی کنید. اگه تارهای ظریف و نقاط کوچکی رو دیدید که در اطراف حرکت می‌کنن، باید بدونید که گیاه شما دچار آفت کنه تار عنکبوتی شده ست! کنه‌های عنکبوتی بسیار ریز و عملا نامرئی هستن و خلاص شدن از شر آنها نیز آسان نیست اما می‌تونید با روش‌های کنترل بیولوژیکی، درمان‌های خانگی طبیعی یا آفت‌کش‌های شیمیایی اون رو از بین برد.

معرفی کنه عنکبوتی

نام دیگر این آفت کنه قرمز هست که از خطرناک ترین آفات گیاهان آپارتمانی، گلخانه‌ای، زراعی و باغ‌ها هست که در صورت عدم درمان موجب مرگ گیاه می‌شه. کنه تار عنکبوتی با جمعیت زیاد به گیاهان حمله کرده و موجب خسارت شدیدی می‌شه.

کنه عنکبوتی (Spider mite) هم‌خانواده‌ی کنه، عنکبوت، عنکوبت خرمن و کژدم‌ها است و از خانواده‌ی عنکبوتیان محسوب می‌شه نه حشرات. این آفات به اندازه‌ی یک ذره قند هستن و بنابراین تشخیص این موجودات بیضی شکل و هشت پا بدون کمک میکروسکوپ یا ذره‌بین دشوار هست. کنه‌های عنکبوتی انواع مختلفی دارن. کنه‌ی عنکبوتی قرمز، کنه عنکبوتی کارمین، کنه عنکبوتی توت فرنگی و کنه عنکبوتی صنوبر وجود داره. شایع‌ترین نوع این آفت، کنه عنکبوتی دو نقطه‌ای هست. این آفات زرد مایل به نارنجی با یک نقطه‌ی تیره در هر دو طرف بدن خود هستن و همگی با هم به صورت مجموعه‌وار زندگی می‌کنن. این آفات به سطح زیرین برگ‌ها می‌چسبند و از کلروفیل گیاه تغذیه می‌کنن.

مشخصات کنه عنکبوتی

• طول بدن آن‌ها معمولا حدود ۰٫۵ میلی‌متر هست.
• رنگ بدن کنه در مرحله لاروی زرد تا قهوه‌ای کمرنگ و در مرحله بلوغ قرمز تا نارنجی هست.
• در حین تغذیه تار می‌تند و سطح برگ‌ها رو می‌پوشونه.
• روی بدن کنه‌ها دو لکه تیره دیده می‌شه که به همین دلیل به آن‌ها کنه تارتن دو نقطه‌ای نیز گفته می‌شه.
• کنه‌ها بسیار ریز و بیضی شکل هستن.
• تشخیص کنه‌ها با چشم غیر مسلح به دلیل ریز بودن و حرکت سریعی که دارن مشکل هست.
• اولین چیزی که در مواجهه با این کنه‌ها قابل مشاهده ست و ما را از حضور آن‌ها مطلع می‌کنه وجود تار روی قسمت های مختلف گیاه هست.
• معمولا تجمع تارها در قسمت زیرین برگ‌ها قابل مشاهده ست اما در آلودگی‌های شدید تار در همه قسمت‌ها دیده می‌شه.
• برای تشخیص حضور کنه تار عنکبوتی روی گیاه، زیر برگ‌ها یک کاغذ سفید قرار دهید و گیاه رو تکان بدید.
• اگه کنه روی گیاه وجود داشته باشه با تکان دادن برگ شبیه به دانه‌های فلفل روی کاغذ می‌ریزن.

مراحل زندگی کنه تارعنکبوتی

 قبل از اینکه به نحوه پیشگیری و خلاص شدن از شر کنه عنکبوتی گیاهان آپارتمانی بپردازیم بهتر است تا چرخ زندگی آن آشنا شوید تا بتونید به راحتی پیشگیری رو انجام دهید، کنه تارتن زمستان رو به صورت ماده بالغ ( در این زمان به رنگ قرمز قهوه ای دیده می شوند) درشکاف درختان، زیرکلوخه ها ویا در زیر کاه وکلش وبرگهای خزان کرده می گذرونه. با مناسب شدن هوا، کنه ها روی گیاهان منتقل می شن. تخم ها بعداز ۵ تا ۱۲روز باز شده ونوزاد های کنه خارج می شن.

دوره رشد و نمو وفعالیت کنه ها بستگی کامل به دما و رطوبت داره.  دربهار  که هوا خنک هست فعالیت کنه کم هست اما جمعیت و خسارت اون در تابستان به بالاترین حد می رسه. در واقع هوای گرم وخشک برای تولید مثل و افزایش جمعیت این کنه بسیار مناسب هست. این کنه در هر فصل زراعی چندین نسل ایجاد می کنه.

نحوه پیشگیری از کنه عنکبوتی گیاهان آپارتمانی

ابتدا چند راه کار عادی رو برای گیاهان خود فراهم کنید:

1. جلوگیری از گرم شدن محیط نگهداری گیاه
2. کاهش گرد و غبار موجود در فضا (تجمع گرد و خاک بر روی برگ باعث ازدیاد و بقاء آفت می‌شه)
3. عدم استفاده از سموم حشره‌کش و گوگرد و یا ترکیبات آن به منظور کنترل و دفع سفیدک‌های پودری در طیف وسیع (استفاده بیش از حد از سموم شیمیایی سبب طغیان آفت می‌شه).
4. آبیاری اصولی هر گیاه به منظور جلوگیری از واردشدن تنش آبی به گیاه (خشکی بیش از حد گیاه سبب افزایش خسارت کنه‌ها خواهد شد).

حال در ادامه تک تک روش های پیشگری کنه عنکبوتی روی گیاهان آپارتمانی رو بررسی میکنیم.

اولین راه پیشگیری تمیز کردن گیاهان هست!

اولین راه پیشگیری از کنه عنکبوتی در گیاهان آپارتمانی تمیز کردن برگها هست، آفت کنه‌ تار عنکبوتی روی برگ‌های آغشته به گرد و غبار گیاهانی زندگی می‌کنه که از کم‌آبی رنج می‌برد. یک راه خوب برای جلوگیری از رشد آفت کنه تار عنکبوتی روی گیاهان، این است که به طور دوره‌ای و منظم برگ‌های کثیف را پاک کنید و مطمئن شوید که گیاه شما آبیاری مناسبی دارد. همچنین می‌توانید به طور دوره‌ای از براق‌کننده‌های برگ استفاده کنید.

دومین روش افزایش رطوبت محیط نگهداری

از آنجایی که آفت کنه‌ تار عنکبوتی محیط‌های خشک رو دوست دارن، مرطوب نگه داشتن هوای اطراف گیاهان آپارتمانی راهی عالی برای جلوگیری از نشستن آفت کنه تار عنکبوتی روی گیاه هست. اول از همه می‌تونید با آبیاری مناسب گیاه شروع کنید. دستگاه‌های بخور در مجاورت گیاهان آپارتمانی نیز می‌تونه معجزه کنه.

 اما راه‌های زیادی برای ایجاد یک محیط مرطوب وجود داره. برای مثال، شما می‌تونید به طور دوره‌ای آب را به صورت قطره‌ای روی گیاهان آپارتمانی خود اسپری کنید، یا یک ظرف پر از آب در نزدیکی گیاهان بگذارید تا تبخیر شود. همچنین می‌تونید پیت ماس به خاک گلدان اضافه کنید و با استفاده از یک پرده‌ی شفاف، مطمئن شوید گیاه شما در معرض نور مستقیم خورشید قرار نداره.

سومین مورد بررسی گیاهان در خانه و هنگام خرید

شما اگه دوست دارید در طول تابستان گیاهان خودتون رو در تراس یا حیاط خانه نگهداری کنید، پیش از بازگرداندن آنها به داخل خانه، اقدامات احتیاطی رو از نظر بررسی آفات انجام دهید. تنها چند تخم آفت کنه تار عنکبوتی لازم است تا منجر به از بین رفتن تمام گیاهان شما بشه. بعلاوه هنگامی که یک گیاه آپارتمانی جدید می‌خرید، گذاشتن فوری آن کنار سایر گیاهان خانگی، می‌تواند خطرناک باشه. هنگام خرید گل و گیاه جدید حتما آنها را از نظر آلودگی‌ها و آفات احتمالی بررسی کنید و در صورت وجود هر گونه مشکل ابتدا نسبت به رفع اون اقدام کنید.

نحوه شناسایی کنه تار عنکبوتی در گیاهان آپارتمانی و گیاهان فضای باز

ساده ترین راه برای شناسایی کنه تار عنکبوتی که به گیاهان آلوده میشن، بافت آن ها هست.  اولین چیزی که احتمالا متوجه خواهید شد الگوهای نقاط نقره‌ای یا وجود لکه روی برگ‌های گیاه هست. با نگاهی دقیق‌تر می‌تونید تارهای کوچک و ظریفی رو در گوشه‌های ساقه‌ها یا زیر برگ‌ها مشاهده کنید و نقطه‌های کوچک سفیدی که در سرتاسر آنها پراکنده شدن. این نقاط کوچک سفید در واقع کنه‌های عنکبوتی هستن! کنه تارعنکبوتی برای محافظت از خود و بچه هایش تارهای نازکی تولید می کنه. به دنبال تارهای زیر برگ و مفاصل برگ باشید؛ درحالتی که هجوم کنه تارعنکبوتی از کنترل خارج شده باشد، تعداد زیادی از موجودات کوچک شبیه نقطه رو مشاهده خواهید کرد که در زیر تارها می خزند.

در ابتدا احتمالا قادر به دیدن کنه تارعنکبوتی نخواهید بود. با گذشت زمان و زیاد شدن فعالیت آن ها، مناطق وسیع تری از توری و اشکالات کوچک سفید را در شبکه ها مشاهده خواهید کرد.

کنه تارعنکبوتی از قسمت های تیز دهان خود برای گاز گرفتن بافت گیاه استفاده می کنه. در صورت سفید شدن، تغییر رنگ یا زرد شدن برگ ها می توانید کنه تارعنکبوتی رو شناسایی کنید. هنگامی که آسیب ناشی از کنه عنکبوت بسیار شدید باشد، احتمالا تعداد زیادی نقطه کوچک سفید یا قهوه ای در زیر برگ ها مشاهده خواهید کرد.

اگه می خواهید این آفت رو دقیق تر شناسایی کنید به یک ذره بین دستی احتیاج دارید.

کنه تار عنکبوتی از کجا می آید؟

شایع ترین راه انتقال  این آفت از گیاهان آلوده دیگر هست. همچنین کنه تارعنکبوتی می تونه با لباس و یا حیوانات خانگی نیز منتقل بشه. با این حال، رایج ترین راه ورود کنه ها به خانه شما استفاده از گیاهان آلوده ست.

روش های خلاص شدن از شر کنه عنکبوتی گیاهان آپارتمانی

اولین قدم از بین بردن کنه عنکبوتی گیاهان آپارتمانی پیشگیری هست که در بالا گفتیم، ولی توجه کنید که به محض مشاهده این آفت روی برگ گیاهان خود آن گیاه را از سایر گیاهان جدا کنید و حتما گیاهانی که در اطراف گیاه آلوده بودن رو بررسی کنید که دچار آفت نشده باشن و اقدامات زیر رو برای گیاه انجام دهید.

گیاه خود را قرنطینه و کنه را جدا کنید

اولین قدم همانطور که در همه مقاله به آن اشاره کردیم جدا کردن گیاه آلوده از سایر گیاهان و قرنطینه کردن اون هست و سپس قسمت های تار رو از گیاه جدا کنید و اگر برگ های آسیب زیادی دیده اند آنها رو از گیاه جدا کنید. (پس شاخه و برگ های آسیب دیده رو هرس کنید)

روش های خانگی برای از بین بردن کنه عنکبوتی گیاهان

همیشه اولین روش استفاده از مواد شیمایی و سموم نیست، چون گیاهان در داخل خانه هستن و استفاده از سموم احتمال آسیب به انسان رو هم خواهد داشت که بهتر است شما ابتدا از روش های خانگی برای از بین بردن کنه عنکبوتی گیاهان آپارتمانی استفاده کنید که عبارتد از:

اسپری آب

شما میتونید به راحتی با اسپری آب روی برگهای و قسمت های که تار مشاهده میکنید کنه عنکبوتی رو گیاهان آپارتمانی رو از بین ببرید، اطمینان حاصل کنید که قسمت زیرین برگ ها رو آب پاشی کرده باشید. این کار گرد و غبار رو نیز از برگ ها پاک می کنه.

روغن چریش

از دیگر درمان های ارگیانیک برای از بین بردن کنه گیاهان آپارتمانی استفاده از عصاره طبیعی درخت چریش هست، این روغن یک دفع کننده آفات عمومی ست که با استفاده از آن می توان کنه تارعنکبوتی رو خفه کرد. از این روش هم میتونید به عنوان روش کاربردی استفاده کنید.

صابون حشره کش خانگی

از دیگر روش های ارگانیک برای از بین بردن کنه عنکبوتی گیاهان آپارتمانی ساخت صابون حشره کش در خانه است. به این صورت که ۱ قاشق غداخوری صابون مایع را در ۱ لیتر آب مخلوط کنید و در داخل یک بطری آب بریزید، ماده رو به خوبی مخلوط کنید و روی برگ و شاخه گیاه خود اسپری کنید، این کار را هر ۳ روز یکبار انجام دهید تا کنه از بین برود، البته میتونید در داخل این ترکیب از فلفل و نعناع و رزماری هم استفاده کنید.

سرکه سیب

سرکه سیب و یا سرکه سفید بخاطر اسیدی بودن برای از بین بردن کنه عنکبوتی روی گیاهان آپارتمانی گزینه مناسبی هستن، کافی ست مقدار یک چهارم فنجان سرکه، ۱ قاشق غذاخوری جوش شیرین و چند قطره مایع ظرفشویی را در ۱ لیتر آب ولرم مخلوط کنید و به شکل اسپری روی شاخه و برگهایی که دچار این آفت شده اند اسپری کنید تا شاهد جادوی آن باشید.

استفاده از رزماری برای خلاص شدن از شر کنه عنکبوتی

خیلی ها عصاره رزماری رو به عنوان یک حشره کش قوی میشناسن، کافی ست شما مقدار یک قاشق چای خوری روغن رزماری رو در ۱ لیتر آب رقیق کنید و همانند روش های بالا روی گیاه اسپری کرده و شاهد جادوی آن باشید.

ساخت اسپری سیر

از دیگر روش های خانگی از بین بردن کنه عنکبوتی استفاده از اسپری سیر هست، چند حبه سیر رو له کنید و سپس با یک لیتر آب مخلوط کنید، یک شب به این مخلوط اجازه دهید تا آماده استفاده شود، سپس اون رو از صافی عبور دهید و روی گیاهان خود اسپری کنید. سیر حاوی گوگرد هست که می تونه به دفع کنه عنکبوتی کمک کنه.

روش های شیمایی برای از بین بردن کنه عنکبوتی گیاهان

در برخی از موارد مشاهده شده که خلاص شدن از شر کنه عنکبوتی با روش های خانگی امکان پذیر نیست و به ناچار باید از روش های شمیایی برای این کار استفاده کرد که در ادامه معرفی میکنیم.

استفاده از صابون حشره کش (Insecticidal soap)

اگه روی برگها آب اسپری کرده اید، اجازه دهید تا گیاهان خشک بشن و سپس از صابون آلی حشره کش استفاده کنید. زمان مناسب برای این کار صبح زود و یا عصر هست. توجه داشته باشید که بهترین دما برای استفاده از این صابون دمای پایین تر از ۳۲ درجه سانتی گراد هست. دوره درمان هم در بازه زمانی ۷ الی ۱۰ روز.

صابون حشره‌کش یا روغن باغبانی تنها بر روی کنه‌های عنکبوتی بالغ موثر هست و باید هر دو طرف برگ‌ها رو پوشش بده. این سم برای کنه قرمز و سایر انواع کنه‌های عنکبوتی موثر است و برای درمان کنه قرمز سانسوریا، کنه تار عنکبوتی کروتون و کنه تار عنکبوتی کاکتوس می‌تونه کاربرد داشته باشه.

نکته‌ای که وجود داره این هست که اگه گیاه شما تحت استرس بی‌آبی هست و یا دمای محیط بسیار بالا هست، نباید از صابون حشره‌کش یا روغن باغبانی استفاده کنید. برچسب‌های این محصولات رو بررسی کنید و ببینید کدام گیاهان می‌تونن در برابر کارکرد این آفت‌کش مقاومت کنن چرا که برخی از گیاهان بسیار حساس هستن و ممکن هست از بین بروند. صابون حشره‌کش (یا روغن باغبانی) به احتمال زیاد برای گیاهان آپارتمانی که آب و هوا تحت کنترل هست، می‌تونه بهترین کارکرد رو داشته باشه.

همچنین می تونید یک اسفنج رو در محلول صابون آغشته کرده و گیاه رو پاک کنید تا کنه تارعنکبوتی رو از بین ببرید. تا زمانی که همه علائم کنه ها برای همیشه از بین بروند، باید اینکار رو انجام بدید.

نحوه عملکرد صابون حشره کش

مایع صابون بدن کنه ها رو می پوشونه و حشرات کوچک و کنه ها رو خفه می کنه. اسیدهای چرب موجود در صابون نیز در آفات نفوذ کرده و باعث کم آبی و مرگ آنها میشه. استفاده از این صابون های حشره کش برای کودکان و حیوانات خانگی بی خطر هست و برای روش های باغبانی ارگانیک مناسبه.

خاک دیاتومه (Diatomaceous earth)

خاک دیاتومه که از فسیل موجودات آبزی ساخته شده، یک آفت‌کش آلی هست که برای از بین بردن عنکبوتیان و حشرات کشنده موثر هست و برای انسان ضرری به همراه نداره. نسخه‌ی مناسب این خاک رو روی گیاهان و خاک آلوده بپاشید. خاک دیاتومه اسکلت بیرونی کنه‌های عنکبوتی رو از بین می‌برد و اونها رو نابود می‌کنه.

برای کنترل کنه می‌توان از سموم اختصاصی مثل آبامکتین ( ورتیمک)، آمیتراز (مایتاک)، پروپاژیت (امایت)، تترادیفون (تدیون) استفاده کرد.

نکته بسیار مهم در استفاده از سموم : حشره‌کشها موادی سمی هستن در زمان مصرف به دستورالعمل کارخانه سازنده به خوبی توجه کنید و همراه با موارد ایمنی اون رو بکار ببرید. نام بردن از چند سم کار آسانی هست اما برای جلوگیری از هر گونه مشکل لطفا برای انتخاب سم حتما نظر  متخصصین گیاهپزشکی رو که معمولا در فروشگاه‌های بذر و سم فعالیت می‌کنن جویا شوید.

روش های بیولوژیکی

روش های مختلفی برای از بین بردن کنه عنکبوتی در گیاهان آپارتمانی به صورت بیولوژیکی وجو داره که بیشتر در گلخانه ها و جاهای بزرگ کاربرد داره:

• استفاده از کفشدوزک   Stethorus gilvifrons
• استفاده از سن شکارگر  Orius minotum
• استفاده از کنه شکارگر  Anystis baccarum
• استفاده از کنه شکارگر  Phytoceiulus persimilis (به ازای هر بوته ۴ کنه رها سازی می‌شه).
• استفاده از کنه شکارگر  Zetzellia mali
• استفاده از  Typhlodromus keetanehi

نتیجه گیری خلاص شدن از شر کنه عنکبوتی

سعی کردیم در این مقاله به دلایل و نحوه از بین بردن کنه عنکبوتی روی گیاهان آپارتمانی بپردازیم، اولین کاری که شما باید انجام دهید این هست که اگه نشانه های کنه رو در گیاه مشاهده کردید سریعا اون رو از بقیه گیاهان جدا کنید و اقدامات اولیه گفته شده رو برای اون انجام دهید. هیچ وقت ابتدا سراغ سم پاشی نروید. اگه شما هم نظر یا تجربه ای در خصوص کنه عنکبوتی گیاه آپارتمانی دارید در بخش دیدگاه مطرح کنید.